Voorkeursrecht is nog niet zo slecht!

Misschien bent u het wel eens tegengekomen in de krant: De gemeente heeft op een aantal percelen een voorkeursrecht gevestigd. Hoogstwaarschijnlijk denkt u op zo’n moment, maar hoe zit dat nu precies. Wat is het voorkeursrecht gemeenten? Om ruimtelijke ontwikkelingen door de overheid mogelijk te maken zonder dat door marktpartijen, zoals projectontwikkelaars, de prijzen van de grond worden opgedreven, is er de Wet voorkeursrecht gemeenten. Een gemeente kan onder andere op basis van de bestemming in het bestemmingsplan een voorkeursrecht op een perceel leggen. Let wel op, dit kan alleen als er een niet-agrarische bestemming op het betreffende perceel wordt gelegd dat afwijkt van het huidige gebruik. De gemeenten kan niet zomaar besluiten bepaalde gronden te belasten met een voorkeursrecht. Daarvoor is een relatie met een ruimtelijke grondslag nodig, bijvoorbeeld met een (ontwerp) bestemmingsplan of met een (ontwerp) structuurplan. In ieder geval moet de gemeente bij het besluit tot aanwijzing aangeven welk voorkeursrecht wordt gevestigd en waarom dit wordt gevestigd. Hoe weet u of er op een perceel een voorkeursrecht is gevestigd? De eigenaren krijgen een brief dat de gemeente het voorkeursrecht heeft gevestigd. Tevens dient het voorkeursrecht o.a. te worden gepubliceerd in de Staatscourant en in een lokaal gemeenteblad. Ook zal in het Kadaster bij de percelen de vermelding worden gemaakt dat er een voorkeursrecht is gevestigd op het perceel. Praktijk In de praktijk betekent dit niet dat de eigenaar verplicht is de grond waarop het recht is gevestigd te verkopen. De eigenaar blijft ook bevoegd om zelf tot realisatie van de (voorgenomen) bestemming over te gaan. Realiseert de eigenaar de (voorgenomen) bestemming niet, dan zou de gemeente er eventueel voor kunnen kiezen de grond via de Onteigeningswet te verwerven. Dus alleen als de eigenaar zelf het perceel wil gaan verkopen, dient hij dit perceel eerst aan te bieden aan de gemeente. De gemeente kan dan gebruik maken van haar recht, maar dient een reële marktprijs voor het perceel te betalen. Eventueel kan hiervoor de waarde worden vastgesteld door een onafhankelijke derde. Sinds de invoering van de nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening in juli 2008 is in de Wet voorkeursrecht gemeente vastgelegd dat een gevestigd voorkeursrecht eindigt 10 jaar nadat het bestemmingsplan waarin de nieuwe bestemming is opgenomen in werking is getreden. Ook geldt dat na afloop van deze termijn de gemeente niet binnen twee jaar op basis van dezelfde grondslag een nieuw voorkeursrecht mag vestigen. In deze wet zijn ook andere termijnen opgenomen voor de duur van het voorkeursrecht. Eén en ander is afhankelijk van het moment waarop het voorkeursrecht gevestigd wordt. Op de website van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (www.vrom.nl) is de gehele wet te vinden. Als de gemeente niet geïnteresseerd is in de aankoop van het perceel en dus niet tot aankoop over gaat, dan is de eigenaar, in bovengenoemd voorbeeld uitgaande van de termijn van 10 jaar, gedurende 3 jaar vrij om het perceel op de markt aan te bieden. Wel is hierbij belangrijk dat een eventuele koper van het perceel, gedurende de periode dat het voorkeursrecht nog geldt, wel weer gebonden is aan dit recht. Kortom, het hoeft dus niet altijd nadelig te zijn dat de gemeente een voorkeursrecht op uw perceel vestigt. U zult in ieder geval voor uw perceel de reële marktprijs ontvangen. Hanneke van Zalk-Westerbroek NVM-makelaar / Register-taxateur o.z. bij Van de Loosdrecht Makelaars te Nunspeet